Lễ vía Sinh Thai Tiên nương

Thứ tư - 10/10/2012 04:43
Thờ Bà Mụ là một trong những tập tục phổ biến và lâu đời liên quan đến văn hóa phồn thực - cầu sinh sôi nảy nở - cầu con cầu tự. Từ xa xưa, trên đất Hội An Bà Mụ được thờ trong nhiều công trình tín ngưỡng như chùa Bà Mụ của làng Minh Hương (do chiến tranh tàn phá nên ngôi chùa không còn nguyên vẹn, chỉ còn lại cổng tam quan nằm bên trong trường Nguyễn Duy Hiệu), lăng Bà Mụ tại xóm Cấm - Cù Lao Chàm, hội quán Phước Kiến... Trong số đó chỉ có hội quán Phước Kiến là còn duy trì thờ cúng Bà Mụ đến tận bây giờ và có thể nói đây là nơi “cầu tự duy nhất ” tại Hội An.
  Theo các tư liệu xưa cũng như quan niệm dân gian cho rằng việc tạo ra bào thai một phần là do cha mẹ, nhưng bên cạnh đó còn có sự “tham gia” của Bà Mụ, Bà đã “nặn tạo” đứa hài nhi nên hình nên dạng, có trai, có gái, có đẹp, có xấu... chính vì vậy mà những người lớn tuổi thường lý giải việc sinh con trai, con gái, con mập, con gầy... là do “Bà nặn”.
  Bà Mụ là từ chỉ chung cho 15 vị thánh gồm “ba Bà chúa Sanh Thai” còn gọi là “Sanh Thai nương nương” và “12 bà Mụ” còn gọi là “thập nhị Hoa Bà” hay “Kim Hoa nương nương”. Theo truyền thuyết, Sanh Thai nương nương là 3 bà Bích Tiêu tiên bà, Vân Tiêu tiên bà và Quỳnh Tiêu tiên bà; 3 bà đã được phong thần và “có nhiệm vụ” chuyên lo việc “nặn tạo” bào thai. 12 Bà Mụ - Kim Hoa nương nương thì chuyên lo việc dạy cho đứa trẻ sau khi sinh biết khóc, biết cười, biết ngủ... công việc của 12 bà được phân bổ trong 12 tháng cho đến ngày đứa trẻ tròn tuổi - thôi nôi. Điều này lý giải việc cúng đầy tháng cho trẻ con bao giờ người ta cũng chuẩn bị lễ vật cúng gồm đường, bánh tráng, chè, xôi mỗi thứ 15 phần và khi cúng thì bày 3 phần cao hơn, 12 phần thấp hơn - đó chính là để dâng cúng cho 3 Bà Chúa Sanh Thai và 12 Bà Mụ.
  Riêng ở hội quán Phúc Kiến, hằng năm đến dịp vía Bà Mụ vào ngày mồng 1 tháng 2 âm lịch, nhiều người đến dâng hương cầu cúng: Người đang có thai thì cầu cho sinh đẻ thuận lợi - mẹ tròn con vuông; Người đã có con thì cầu cho con trẻ khỏe mạnh, chóng lớn... đặc biệt đa số những người hiếm muộn lại thường xuyên đến dâng lễ vật để cầu con - cầu tự. Lễ vía Sanh Thai tiên nương (Bà Mụ) tại hội quán Phước Kiến thường do Hội Bà trong Nhuận Sanh phổ đứng ra chủ trì tổ chức.
  Theo lệ hàng năm, trong những ngày cuối tháng Giêng các bà luôn bận bịu với việc mua sắm các thứ lễ vật để cúng Bà Mụ với nhiều loại hoa tươi quả ngọt, bánh kẹo, giấy tờ... và còn phải vệ sinh, trang hoàng điện Bà, tượng Bà cho sáng sủa. Sau những khâu chuẩn bị, từ chiều đến tối mồng  1/2 âm lịch hội quán tổ chức cúng chay. Chủ lễ thường là trưởng hội Bà (trưởng phổ Nhuận Sanh) cùng các bà trong phổ chủ trì cúng tế. Nghi thức tế lễ cũng tương đối đơn giản chỉ dâng lễ vật và thắp hương khấn vái, rồi các bà thay phiên lần lượt cúng vái. Điều đáng lưu ý là trong ngày này có rất đông bà con và du khách thập phương đến cúng với lý do đơn giản là để cầu tự - cầu con; cũng có những người đã cầu được con thì đến lễ tạ để con cái chóng lớn, mạnh khỏe; cũng có nhiều người đang kỳ thai nghén đến cầu cúng để mong sinh nở mẹ tròn con vuông... lễ cúng cứ thế kéo dài đến 9 - 10 giờ đêm; thiện tín ra vào tấp nập, điện thờ nghi ngút khói hương.
  Sang ngày mồng 2/2 âm lịch gặp dịp Thổ kỳ, lễ cúng Bà Mụ chuyển sang cúng mặn. Trong ngày này, sau khi cúng tế còn có tổ chức ăn uống và phát quà cho các cháu nhỏ trong bang; Vì vậy, có thể coi đây là ngày hội thiếu nhi của bang Phúc Kiến Hội An.
  Từ việc cúng vía Sanh Thai nương nương tại hội quán Phúc Kiến kết hợp với nhiều truyền thuyết liên quan đến Bà Mụ cùng các tục lệ về cầu tự, cầu được bình an trong sinh nở hiện lưu truyền taị đại phương phần nào đã thể hiện sự quan trọng của tục thờ cúng Sanh Thai tiên nương - Bà Mụ cùng những vị thần bảo trợ bà mẹ, trẻ em, bảo trợ việc sinh nở trong đời sống tinh thần của cư dân ở Hội An trước đây cũng như hiện nay.
 

Nguồn tin: Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An

Tổng số điểm của bài viết là: 10 trong 2 đánh giá

Xếp hạng: 5 - 2 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

liên kết web
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây