Tổng quan Di tích lịch sử đấu tranh yêu nước cách mạng

 

 

 
          Có thể nói rằng các di tích, dấu tích lịch sử cách mạng ở Hội An phân bố ở nhiều loại hình, thể hiện sự phong phú, đa tích: nhà lao Thông Đăng, nhà lao Hội An, căn cứ địa Xóm Chiêu, căn cứ địa Rừng Dừa Bảy Mẫu... Đặc biệt, Rừng Dừa Bảy Mẫu có thể xem như là một di tích căn cứ địa tiêu biểu gắn với môi trường sông nước của địa phương cũng như với khả năng thích nghi, với trí thông minh, sáng tạo, của quân và dân Hội An trong hai cuộc kháng chiến.

          - Niên đại: Các di tích, dấu tích lịch sử - cách mạng ở Hội An có khung thời gian khá rộng, bao quát cả thời kỳ tiền khởi nghĩa cho đến nay. Không kể những di tích liên quan đến các phong trào Cần Vương, Nghĩa Hội, Đông Du, Duy Tân, đến hoạt động chống sưu thuế do các sĩ phu yêu nước cầm đầu, phát động, ở Hội An hiện còn bảo tồn được một số địa điểm, dấu tích liên quan đến thời kỳ tiền khởi nghĩa, thời kỳ vận động chuẩn bị thành lập Đảng. Một số di tích liên quan đến việc thành lập chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của tỉnh Quảng Nam, thành phố Hội An hiện vẫn được bảo tồn. Những di tích liên quan đến các mốc lịch sử quan trọng của dân tộc như cách mạng tháng Tám năm 1945, chiến thắng 1954, xuân Mậu Thân 1968, xuân Ất Mão 1975 đã có mặt ở Hội An, là minh chứng về sự đóng góp của quân dân địa phương vào công cuộc cách mạng chung của dân tộc. Đây cũng là một đặc điểm làm nên giá trị của bộ phận di sản này.

          - Về đặc điểm, tính chất: Các di tích lịch sử cách mạng ở Hội An như đã nói ở trên, có khung thời gian rộng, bao quát nhiều vấn đề lịch sử, liên quan đến nhiều hoạt động cách mạng, nhiều nhân vật có ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển của phong trào cách mạng, không chỉ ở Hội An mà còn ở phạm vi cả tỉnh và cả nước. Hội An là một trong những nơi sớm diễn ra quá trình tiếp thu, phổ biến tư tưởng cách mạng thông qua các hoạt động giao lưu, tiếp xúc văn hóa với bên ngoài. Hội An cũng là nơi hoạt động của một số cơ sở thời tiền khởi nghĩa và là nơi thành lập chi bộ Đảng Cộng sản sớm so với các địa phương khác. Trong cách mạng tháng Tám, Hội An là một trong 4 thành phố, tỉnh lỵ giành chính quyền sớm nhất so với cả nước. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, quân và dân Hội An đã lập nên nhiều chiến công vang dội, góp phần cùng cả nước làm nên chiến thắng vĩ đại mùa xuân năm 1975. Phản ảnh chân thực, sinh động cuộc sống, chiến đấu chống thực dân, đế quốc xâm lược cũng như truyền thống đấu tranh yêu nước và cách mạng của quân và dân địa phương chính là một đặc điểm quan trọng của các di tích cách mạng ở đây.

          - Vai trò, vị trí các di tích lịch sử cách mạng trong di sản văn hóa Hội An:
          Trước hết có thể nói rằng, các di tích, dấu tích lịch sử cách mạng là một bộ phận quan trọng cấu thành di sản văn hóa Hội An, hay nói đúng hơn là tạo thành giá trị của di sản văn hóa Hội An. Các di tích, dấu tích này ngoài phần vật thể hiện tồn, chúng còn mang những ý nghĩa văn hóa sâu sắc và là bằng chứng thể hiện sinh động truyền thống yêu nước - cách mạng của quân và dân Hội An qua các chặng đường đấu tranh gian khổ để giành tự do, độc lập. Qua các di tích, dấu tích này những người đương thời và những người đời sau có thể hình dung được phần nào sự hy sinh vô bờ bến cùng tinh thần yêu nước, ý chí quật cường, dũng cảm của quân và dân Hội An qua các thời kỳ kháng chiến cứu nước, từ đó động viên mọi người vượt qua khó khăn, thử thách, phấn đấu hy sinh cho sự nghiệp cách mạng. Đó chính là giá trị tinh thần, giá trị phi vật thể nổi bật của các di tích, dấu tích này. Các di tích, dấu tích cách mạng ở Hội An là nguồn tư liệu thực địa ghi dấu quá trình đấu tranh chống ngoại xâm, quá trình xây dựng quê hương đất nước giàu đẹp của quân dân địa phương. Chúng cung cấp những thông tin cần thiết để các nhà nghiên cứu, bè bạn gần xa cùng nhân dân địa phương hiểu rõ hơn về quá trình này.

          Ngoài các giá trị mang tính địa phương, một số di tích cách mạng ở đây còn góp phần bổ sung những thông tin cần thiết cho các phong trào cách mạng, các sự kiện, nhân vật cách mạng mang tầm vóc cấp tỉnh và cả nước. Do từng là trung tâm kinh tế, văn hóa, trung tâm chính trị của tỉnh Quảng Nam, là địa bàn cách mạng quan trọng nên các sự kiện diễn ra ở đây đã có ảnh hưởng lớn đến phong trào cách mạng của cả tỉnh, của khu vực. Một số trong chúng đã thực sự mang tầm vóc này, như các di tích về thời tiền khởi nghĩa (nhà Đức An - nơi thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên vào tháng 10/1927, hiệu sách Vạn Sanh - cơ sở hoạt động của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên), các di tích liên quan đến việc thành lập chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của Tỉnh và Thị xã, các di tích liên quan đến cuộc khởi nghĩa giành chính quyền vào đêm 17 rạng ngày 18/8/1945, di tích nhà lao Thông Đăng, nhà lao Hội An, căn cứ địa Rừng Dừa Bảy Mẫu, Xóm Chiêu... Sự hiện tồn của các di tích này đã góp phần làm phong phú hệ thống di tích cách mạng cũng như góp phần minh chứng cho bề dày truyền thống đấu tranh cách mạng của cả tỉnh và cả nước.

         Các di tích lịch sử cách mạng nói chung ở Hội An giữ vị trí quan trọng trong việc giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Những bài học lịch sử sẽ trở nên khô cứng nếu như không có những di tích, dấu tích chứng minh. Những người đời sau sẽ không thể nào hình dung được sự tàn ác, dã man của kẻ thù đối với đồng bào, đồng chí của ta nếu chưa được tận mắt nhìn thấy cảnh giam cầm, tù đầy tại các nhà lao của địch, dù chỉ là hình ảnh tái hiện. Cũng vậy, những gian khổ, khó khăn cũng như tinh thần chiến đấu ngoan cường của quân và dân Hội An sẽ được cảm nhận rõ ràng hơn một khi các hoạt động cũng như các cơ sở cách mạng trước đây ở Rừng Dừa Bảy Mẫu được phục hồi, tái hiện...
 

          Các di tích, dấu tích lịch sử cách mạng của Hội An phong phú về loại hình, phân bố đều khắp ở các xã, phường, liên quan đến nhiều phong trào cách mạng, đây là nguồn tài nguyên văn hóa quý giá và không phải nơi nào cũng có để phát triển du lịch, phục vụ tham quan, nghiên cứu, nhất là các tuyến du khảo, tham quan nghiên cứu tìm về cội nguồn, về các địa chỉ đỏ.
 

Bảng thống kê các di tích lịch sử đấu tranh yêu nước cách mạng: